Często otrzymujemy od Was pytania, które skupiają się na jednym z delikatnych aspektów systemu więziennego – sposobie, w jaki więźniowie są przewożeni na uroczystości pogrzebowe swoich najbliższych. To zagadnienie, wydawać by się mogło, dotyka jedynie jednostkowych przypadków, ale w rzeczywistości niesie ze sobą szereg istotnych pytań dotyczących godności i ludzkich emocji. Jest to temat pełen zawiłości, który wywołuje zarówno głębokie zaniepokojenie, jak i gorące dyskusje.
Wymagane jest, aby więźniów wcześniej informować o warunkach przepustki losowej, zwłaszcza jeśli mają pojawić się na uroczystościach rodzinnych. Obecnie, wiele osób dowiaduje się na miejscu, że będą musieli uczestniczyć w tych wydarzeniach w kajdankach i ubraniach więziennych, co może być upokarzające i trudne do zrozumienia. Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) wielokrotnie podkreślał, że już w decyzji o przepustce należy precyzować warunki i środki bezpieczeństwa.
Odmowa przepustki na uroczystości rodzinne została zakwestionowana przez Europejski Trybunał Praw Człowieka, a polskie prawo zostało dostosowane pod tym względem w 2011 roku. Teraz więźniowie mogą otrzymywać przepustki losowe, ale problemem jest brak wcześniejszej informacji o warunkach. Wiele skarg od osadzonych i ich rodzin dotyczy upokarzających sytuacji, na przykład gdy uczestnik pogrzebu zobaczył bliską osobę w kajdankach.
RPO podkreśla, że Służba Więzienna powinna precyzować warunki przepustek już w decyzji, co pozwoli więźniom i ich rodzinom odpowiednio się przygotować. Dotyczy to nie tylko skazanych, ale również ich bliskich. Stosowanie specjalnych środków bezpieczeństwa, zapobiega ucieczce ale może wpłynąć negatywnie na wszystkie strony uczestników ceremonii. Skazani powinni mieć szansę na komunikację z rodziną w sytuacjach utraty bliskiej osoby. Istotne jest, aby praca wykonana przez ZK nie była marnowana z powodu rezygnacji więźniów na ostatnią chwilę, gdy dowiadują się o warunkach przepustki.