Śmierć bliskiej osoby to zawsze ciężkie i bardzo bolesne wydarzenie. Pomimo poczucia straty i cierpienia rodzina musi znaleźć siły na zorganizowanie pogrzebu. W takim momencie niezwykle ważne jest spędzenie ostatnich chwil i odpowiednie pożegnanie się z osobą nieżyjącą. Współcześnie odbywa się to zwykle w specjalnej sali na terenie domu pogrzebowego.
Czuwanie przy zmarłym – dawniej i dziś
Zwyczaj czuwania przy zmarłym pojawił się w polskiej tradycji pogrzebowej wiele lat temu. Dla naszych przodków normą było wspólne przebywanie w obecności ciała osoby zmarłej, modlenie się i rozmawianie o tym, który odszedł na zawsze.
Czuwanie przy zmarłym trwało wówczas 2-3 dni – duże znaczenie ma tu oczywiście fakt, że w tamtych czasach ciało po śmierci nie było przewożone np. do zakładu pogrzebowego, ale do pochówku pozostawało w domu. Tam też umieszczano je w trumnie, która stała otwarta w wyznaczonej części mieszkania.
W czuwaniu brała wówczas udział nie tylko rodzina, ale też znajomi czy sąsiedzi, którzy odwiedzali dom, by pożegnać nieboszczyka. Zbiorowe modlitwy, śpiewy czy płacz pozwalały oswoić się ze śmiercią i stratą. Wierzono też, że dzięki temu zmarłemu łatwiej jest rozstać się ze światem i przejść „na drugą stronę”.
Dziś czuwanie przy zmarłym to zwyczaj, który wciąż jest obecny w naszej kulturze, jednak na przestrzeni setek lat zmieniła się oczywiście jego forma. Przede wszystkim nie trwa już tak długo jak dawniej i nie odbywa się w domu. Miejscem do tego wyznaczanym jest sala pożegnań w zakładzie pogrzebowym, do której wstęp ma zwykle okrojone grono najbliższych zmarłemu osób.
Sala pożegnalna – ważny element rozstania ze zmarłym
Sala pożegnań to kameralne pomieszczenie, w którym współcześnie organizuje się czuwanie przy zmarłym. Przed zaplanowaną uroczystością pogrzebu wystawiana jest w niej trumna z ciałem, by najbliższa rodzina mogła w skupieniu i ciszy spędzić prywatny czas z osobą, która odeszła, i dokonać godnego pożegnania z nią.
Tego typu czuwanie przy zmarłym trwa nie dłużej niż kilka godzin, a jego przebieg może mieć charakter wyznaniowy lub świecki, o czym decyduje rodzina zmarłego. Zawsze jednak jest to niezwykle ważny moment dla osób pogrążonych w żalu i rozpaczy, pozwalający często lepiej znieść żałobę i spokojniej radzić sobie z bólem.
Sala pożegnalna pełni więc bardzo istotną rolę w procesie rozstawania z bliskim. Podczas ostatnich chwil spędzonych razem bliscy mają szansę wypowiedzieć w stronę nieżyjącego ważne słowa, wyrazić szacunek, wdzięczność i oddać mu hołd. Dzięki temu zmarły zostanie godnie pożegnany, co też może dać członkom jego rodziny choć odrobinę ukojenia.